کد مطلب:38535 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:24

گنجینه پرسمان » اهل بيت

جريان حجّهْْ الوداع و حديث غدير را ذكر كنيد.

از حوادث سال دهم هجرت ، جريان آخرين حجّ پيامبر (ص) و حديث غدير در غدير خم ميباشد. پيامبر (ص) در يازدهمين ماه اسلامي (ذيقعده) دستور داد كه در شهر مدينه و ميان قبايل اعلان كنند كه پيامبر (ص) امسال، عازم زيارت خانة خدا است. اين اعلان شوق فراواني را در دل گروه عظيمي از مسلمانان برانگيخت و به دنبال آن هزاران نفر در اطراف مدينه، خيمه زدند و همگي در انتظار حركت پيامبر بودند. پيامبر در بيست و ششم ذي القعده، در حالي كه بيش از شصت قرباني به همراه داشت، به سوي مكه حركت نمود. وقتي به ذي الحليفه (نقطه اي كه مسجد شجره آن جا قرار دارد) رسيد، با پوشيدن دو پارچة سفيد او مسجد شجره احرام بست و دعاي معروف احرام را كه لبّيك و پاسخ به نداي ابراهيم است، قرائت نمود. روز چهارم ماه ذي الحجه وارد مكه شد و يكسره راه مسجد را پيش گرفت و وارد مسجد الحرام شد، در حالي كه خدا را حمد و ثنا مي گفت و به ابراهيم درود مي فرستاد. خلاصه ، اعمال عمرة حجّ را انجام داد. اعمال عمره به پايان رسيد. پيامبر (ص) راضي نبود در فاصلة عمر و اعمال حجّ در خانة كسي به سر برد. از اين رو دستور داد خيمة او را بيرون مكه بزنند. روز هشتم ذيحجه فرا رسيد. زائران خانة خدا همان روز از مكه به سوي عرفات حركت ميكنند. پيامبر (ص) نيز عازم عرفات شد و تا طلوعآفتاب روز نهم در منيََ ماند. سپس بر شتر خود سوار شد و راه عرفات را پيش گرفت و در نقطه اي به نام نمره كه خيمة حضرت را آن جا زده بودند، فرود آمد. در آن اجتماع با شكوه ، در حالي كه روي شتر قرار گرفته بود، سخنان تاريخي خود را ايراد فرمود. پيامبر (ص) تا غروب روز نهم در عرفه توقف نمود. وقتي هموا كمي تاريك شد، بر شتر خود سوار شد و قسمتي از شب را در مزدلفه و فاصلة طلوع فجر و آفتاب را در مشعر به سر برد. روز دهم رهسپار منيََ گرديد و مراسم رمي جمره و تقصير را انجام داده، براي انجام مراسم ديگر حج عازم مكه گرديد و بدين وسيله مناسك حج را به مردم آموخت. اين سفر تاريخي را حج وداع و گاهي حج بلاغ و حج اسلام مي نامند.

سرگذشت غدير:

مراسم حج به پايان رسيد. پيامبر (ص) تصميم گرفت مكه را به عزم مدينه ترك گويد. فرمان حركت صادر گرديد. هنگامي كه كاروان به سرزمين رابغ (سر راه مكه به مدينه) كه در سه ميلي جحفه قرار دارد رسيد، أمين وحي در نقطه اي به نام غدير خم فرود آمد و او را با آية زير مورد خطاب قرار داد :

يا أيّها الرّسول بلّغ ما أنزل إليك من ربك و إن لم تفعل فما بلّغت رسالته؛[4]آن چه از طرف خدا فرستاده شده، به مردم ابلاغ كن و اگر ابلاغ نكني، رسالت خود را تكميل نكرده اي. خداوند تو را از شر مردم حفظ ميكند.

لحن آيه حاكي است خداوند انجام امر خطيري را به عهدة پيامبر(ص) گذارده است. چه امر خطيري بالاتر از اين كه در برابر ديدگان صدهزار نفر، علي(ع) را به مقام خلافت و جانشيني نصب كند؟ از اين نظر، دستور توقف صادر شد. كساني كه جلو كاروان بودند، از حركت باز ايستادند و آن ها كه دنبال كاروان بودند، به ديگران پيوستند.

وقت ظهر هوا به شدت گرم بود. مردم قسمتي از رداي خود را بر سر و قسمتي را زير پا مي افكندند. براي پيامبر سايباني به وسيلة چادري كه روي درخت افكنده بودند، درست كردند و پيامبر نماز ظهر را با جماعت خواند. سپس در حالي كه جمعيت گرد او حلقه زده بودند، بر روي نقطة بلندي كه از جهاز شتر ترتيب داده بودند، قرار گرفت و با صداي بلند و رسا خطبه اي را در غدير خم خواند كه معروف است :

هان اي مردم ! نزديك است من دعوت حق را لبّيك بگويم و از ميان شما بروم... هان اي مردم! بر قرآن و عترت من پيشي نگيريد و در عمل به هر دو ، كوتاهي نورزيد كه هلاك مي شويد.[5]

در اين لحظه دست حضرت علي را گرفت و آن قدر بلند كرد كه سفيدي زير بغل هر دو ، براي مردم نمايان گشت و او را به همة مردم معرفي نموده سپس فرمود: سزاوار بر مؤمنا از خود آنها كيست؟.

همگي گفتند: خدا و پيامبر او داناترند.

پيامبر (ص) فرمود: خدا مولاي من، و من مولاي مؤمنان هستم و من بر آن ها از خودشان اولي و سزاوارترم. هان اي مردم! هر كس را من مولايم، علي مولاي او است. خداوندا! كساني كه علي را دوست دارند، آنان را دوست بدار ، و كساني كه او را دشمن بدارند، دشمن بدار. خدايا! ياران علي را ياري كن و دشمنان علي را خوار و ذليل نما؛ و او را محور حق قرار بده.

واقعة غدير أبدي و جاوداني است، زيرا ارادة حكيمانة خداوند بر اين تعلّق گرفته است كه واقعة تاريخي غدير، در تمام قرون و أعصار به صورت تاريخ زنده كه قلوب و له ها به سوي آن جذب مي شوند، بماند. از اين جهت ، كمتر واقعة تاريخي در جهان، به سان رويداد غدير مورد توجه طبقات مختلف، از محدّث و مفسّر و متكلّم و فيلسوف و خطيب و شاعر ، مورخ و سيره نويس قرار گرفته و اين اندازه دربارة آن عنايت مبذول شده است. در اهميت اين رويداد تاريخي ، همين اندازه بس، كه اين واقعه تاريخي را 110 صحابي نقل كرده اند كه در كتاب هاي دانشمندان اهل تسنن نام آنان به چشم مي خورد.[6]



[4] مائده (5) آية 67.

[5] آيت الله جعفر سبحاني، فروغ ابديت، ج 2، ص 474.

[6] آيت الله جعفر سبحاني، فروغ ابديت، ج 2، ص 479 - 456 .